Kimyasalların Risklerini Belirten Risk Kodları (R Kodları) ve Anlamları

Kimyasalların Risklerini Belirten Risk Kodları (R Kodları) ve Anlamları

Kimyasalların taşıdıkları özel risk faktörleri hakkında kullanıcıyı bilgilendirmek üzere, etiketlerinde "R" kodları olarak bilinen risk kodlarının yeraldığına değinilmişti. Bu kodların amacı, başta can ve mal kaybı olmak üzere insan sağlığı ve çevreye yönelik olası tehlikelerin önlenmelerine veya minimize edilmelerine yardımcı olmaktır. Aşağıda "R" kodların anlamları verilmektedir.

Uluslararası düzeyde kabul gören "R" kodları, bu kitapta verilenlerle sınırlı değildir. Yeni bilimsel bulguların ışığında ve yeni "R" kodlarına gerek duyuldukça, listeye ilaveler yapılabilmektedir.

Risk kodlarının anlamları şöyle yorumlanmalıdır:

RİSK KODLARI	ANLAMLARI
R 1	Kuru halde iken "patlama riski" taşır.
R 2	Sürtünme, şiddetli çarpma, ateş (alev) veya diğer tutuşturucu kaynaklarla, "patlama riski" taşır.
R 3	Sürtünme, şiddetli çarpma, ateş (alev) veya diğer tutuşturucu kaynaklarla, "çok yüksek patlama riski" taşır.
R 4	Metallerde çok hassas ve "patlayıcı nitelikte bileşikler" oluşturur.
R 5	Isıtma ile "patlama riski" oluşabilir.
R 6	Havada veya havasız ortamda "patlama riski" taşır.
R 7	Yangına sebep olabilir.
R 8	Yanıcı maddelerle teması halinde, "yangına sebep olabilir."
R 9	Yanıcı maddelerle karıştırılması halinde, "patlama riski" taşır.
R 10	Alev alıcı (tutuşucu) madde, "alev alma riski" taşır
R 11	"Yüksek alev alma riski" taşır.
R 12	"Çok yüksek alev alma riski" taşır
R 13	Çok tutuşucu, alev alıcı sıvılaştırılmış gaz.
R 14	Su ile "şiddetli reaksiyon verme riski" taşır.
R 15	Su ile temas halinde, "çok yüksek alev alma riski taşıyan gaz çıkışı" olur.
R 16	Yükseltgenlerle karıştırılması halinde, "patlama riski" taşır
R 17	Havada "kendiliğinden alev alma riski" taşır
R 18	Kullanım esnasında "alev alıcı /patlayıcı buhar /hava karışımının oluşma riskini" taşır.
R 19	"Patlayıcı peroksitler oluşturabilme riski" taşır.
R 20	"Solunması" halinde "zararlı olma riski" taşır
R 21	"Deri ile temas" halinde, "zararlı olma riski" taşır.
R 22	"Yutulması" halinde, "zararlı olma riski" taşır.
R 23	"Solunması" halinde, "zehirli olma riski" taşır.
R 24	"Deri ile temas" halinde, "zehirli olma riski" taşır.
R 25	"Yutulması" halinde, "zehirli olma riski" taşır.
R 26	"Solunması" halinde, "yüksek ölçüde zehirli olma riski" taşır.
R 27	"Deri ile temas" halinde, "yüksek ölçüde zehirli olma riski" taşır.
R 28	"Yutulması" halinde, "yüksek ölçüde zehirli olma riski" taşır.
R 29	"Suyla temas" halinde, "zehirli gazlar salma riski" taşır.
R 30	"Kullanım" esnasında, "yüksek alev alıcı olabilme riski" taşır
R 31	"Asitle temas" halinde, "zehirli gaz salma riski" taşır

• R 31.1 :  "Bazla temas" halinde, "zehirli gaz salma riski" taşır.
• R 32:  "Asitle temas" halinde, "yüksek ölçüde zehirli gaz salma riski" taşır.
• R 33: Kumulatif (canlıda birikim) etkisinin, "zararlı olması riskini" taşır.
• R 34: "Yanığa neden olma riski" taşır.
• R 35: "Çok ciddi yanığa neden olma riski" taşır.
• R 36: "Gözleri irite (tahriş) etme riski" taşır
• R 37: "Solunum sistemini irite (tahriş) etme riski" taşır
• R 38 : "Deriyi tahriş etme riski" taşır.
• R 39: "Geri dönüşü olmayan çok ciddi zararlara neden olma riski" taşır.
• R 40: "Geri dönüşü olmayan zararlara neden olması muhtemel" madde.
• R 41: "Gözlerde ciddi tahribat yapma riski" taşır
• R 42: "Solunması" halinde "olumsuz şekilde duyarlılaşmaya neden olması muhtemel" madde.
• R 43: "Deri ile temas" halinde, "aşırı duyarlılığa neden olması muhtemel" madde.
• R 44: "Kapalı sistemlerde ısıtılması" halinde, "patlama riski" taşır.
• R 45: "Kansere neden olabilme riski" taşır.
• R 46: "Kalıtımsal, genetik tahribata neden olabilme riski" taşır.
• R 47: "Erken doğum, düşük, sakat doğuma neden olabilme riski" taşır.
• R 48: "Uzun süre" maruz kalındığında, "ciddi sağlık sorunlarına neden olma riski" taşır.
• R 49: "Solunması" halinde, "kansere neden olabilme riski" taşır.
• R 50: Sudaki canlılara "çok zehirli olma riski" taşır.
• R 51: Sudaki canlılara zehirli olma riski taşır.
• R 52: Sudaki canlılara "zararlı olma riski" taşır./td>
• R 53: Akuatik çevrelerde (denizler, akarsular, göller vb.) "uzun vadede zararlı etkilere neden olabilme riski" taşır.
• R 54: Flora'ya (doğal bitki topluluklarına) "zehirli olma riski" taşır.
• R 55: Fauna'ya (doğal hayvan topluluklarına) "zehirli olma riski" taşır.
• R 56: Toprak organizmalarına (canlılarına) "zehirli olma riski" taşır
• R 57: Arılara "zehirli olma riski" taşır.
• R 58: Çevrede, "uzun vadede zararlı etkilere neden olabilme riski" taşır.
• R 59: "Ozon tabakasına zarar verme riski" taşır.
• R 60: "Doğurğanlığın engellenmesine neden olabilme riski" taşır.
• R 61: Ana rahmindeki "cenine zarar verebilme riski" taşır.
• R 62: "Doğurganlığı engellemesi muhtemel" madde
• R 63: "Ana karnındaki cenine zarar vermesi muhtemel" madde.
• R 64: "Anne sütü emen bebeklere zarar verebilme riski" taşır.

Bazı kimyasalların, yukarıda belirtilen risklerden birkaçını birden taşıması sözkonusudur. Bu tür kimyasallar için birleşik risk kodları gereklidir. Aşağıda birleşik risk kodlarının anlamları verilmektedir.

• R14 /15 : Su ile "şiddetli reaksiyon verme ve çok yüksek alev alma riski taşıyan gaz çıkışı" olur.
• R15/29 : Su ile temas halinde, "zehirli ve yüksek alev alma riski taşıyan gaz çıkışı" olur.
• R20/21 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde "zararlı olma riski" taşır.
• R20/22 : "Solunması ve yutulması" halinde "zararlı olma riski" taşır.
• R20/21/22 : "Solunması, deri ile temas ettirilmesi ve yutulması" halinde, "zararlı olma riski" taşır.
• R21/22 : "Yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "zararlı olma riski" taşır.
• R23/24 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "zehirli olma riski" taşır.
• R23/25 : "Solunması ve yutulması" halinde, "zehirli olma riski" taşır.
• R23/24/25 : "Solunması, deri ile temas ettirilmesi ve yutulması" halinde, "zehirli olma riski" taşır.
• R24/25 : "Yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "zehirli olma riski" taşır.
• R26/27 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "çok zehirli olma riski" taşır.
• R26/27/28 : "Solunması, deri ile temas ettirilmesi ve yutulması" halinde, "çok zehirli olma riski" taşır.
• R27/28 : "Yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "çok zehirli olma riski" taşır.
• R36/38 : "Gözleri ve deriyi tahriş etme riski" taşır. 
• 
  
• R36/37/38 : "Gözleri, deriyi ve solunum sistemini tahriş etme riski" taşır.
• R37/38 : "Solunum sistemini ve deriyi tahriş etme riski" taşır.
• R39/23 : "Solunması" halinde "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve zehirli olma riski" taşır.
• R39/24 : "Deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye, dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve zehirli olma riski" taşır.
• R39/25 : Yutulması halinde geriye, dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve zehirli olma riski taşır.
• R39/23/24 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye, dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve zehirli olma riski" taşır.
• R39/24/25 : "Yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve zehirli olma riski" taşır.
• R39/23/25 : "Solunması ve yutulması" halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve zehirli olma riski" taşır.
• R39/23/24/25 : "Yutulması, solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde,
• "geriye, dönüşü olmayan çokciddi hasar (zarar) verme ve zehirli
• olma riski" taşır.
• R39/26 : "Solunması" halinde "geriye, dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski" taşır.
• R39/27 : "Deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski" taşır.
• R39/28 : "Yutulması" halinde, "geriye, dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski" taşır.
• R39/26/27 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski" taşır.
• R39/26/28 : "Solunması ve yutulması" halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski" taşır.
• R39/27/28 : "Yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski" taşır.
• R39/26/27/28 : "Solunması , yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayan çok ciddi hasar (zarar) verme ve çok zehirli olma riski"taşır.
• R40/20 : "Solunması halinde "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde.
• R40/21 : "Deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde. 
• R40/22 : "Yutulması" halinde "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde. R40/20/21 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde. 
• R40/20/21 : "Solunması ve yutulması" halinde, "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde. 
• R40/20/22 : "Yutulması ve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde. 
• R40/20/21/22 : "Solunması, yutulmasıve deri ile temas" ettirilmesi halinde, "geriye dönüşü olmayacak türde zarar vermesi muhtemel" madde. 
• R42/43 : "Solunması ve deri ile temas" ettirilmesi sonunda "duyarlılaşmaya neden olması muhtemel" madde. 
• R42/20 : "Soluma" yoluyla "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. R48/21 : "Deri ile temas" yoluyla "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. 
• R48/22 : "Yutma" yoluyla "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. R48/20/21 : "Soluma ve deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. 
• R48/20/22 : "Soluma ve yutma" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. 
• R48/21/22 : "Yutma ve deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. 
• R48/20/21/22 : "Soluma, yutma ve deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme riski" taşır. 
• R48/23 : "Soluma" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır. 
• R48/24 : "Deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır. 
• R48/25 : "Yutma" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır. 
• R48/23/24 : "Soluma ve deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır.
• R48/23/25 : "Soluma ve yutma" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır. 
• R48/24/25 : "Yutma ve deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır. 
• R48/23/24/25 : "Soluma, yutma ve deri ile temas" yolu ile "uzun süre maruz kalındığında; sağlığa ciddi zarar verme ve zehirli olma riski" taşır. 
• R50/53 : Muhtemelen "uzun vadede akuatik çevreye zararlı olma riski ve deniz canlılarına çok zararlı olma riski" taşır. 
• R51/53 : Muhtemelen "uzun vadede akuatik çevreye zararlı olma riski ve deniz canlılarına zehirli olma riski" taşır. 
• R52/53 : Muhtemelen "uzun vadede akuatik çevreye zararlı ve deniz canlılarına zararlı olma riski" taşır.

PAYLAŞ